Κρυπτοχριστιανοί ή "Sakli-Hristiyan"
Αυτοί οι χριστιανοί ονομάσθηκαν Κρυπτοχριστιανοί και υπήρχαν τέτοιοι εις την Κωνσταντινούπολη, στον Πόντο, στην Βοσνία, στην Ιλλυρία και στον παραδοσιακό ελληνικό χώρο. Αυτό δείχνει και την προσπάθεια που έγινε για να εξισλαμισθούν τα πλήθη των ελλήνων και είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο εξισλαμισμός τους θα είχε σαν άμεση συνέπεια, τουλάχιστον για εκείνη την χρονική περίοδο, και τον αφελληνισμό τους.
Οι Κρυπτοχριστιανοί έπαιρναν διάφορα ονόματα ανάλογα με την περιοχή που ζούσαν. Στον Πόντο ονομάζονταν Σταυριώτες, Κλωστοί, Γυρισταί, Κρωμλίδες, στην ήπειρο Σπαθιώτες ή Σπαταράοι, στην Κύπρο Λινομπάμπακοι ή Ποπόλικοι, στην Κρήτη Κουρμούληδες.
Ο αριθμός των κρυπτοχριστιανών είναι δύσκολο να υπολογισθεί, πάντως στην περιοχή γύρω από την Αργυρούπολι του Πόντου υπήρχαν 25.000. Το 1837 αποκαλύφθηκαν 4000 στο χωριό Κρώμνα και μετά την έκδοση του διατάγματος για ελεύθερη θρησκευτική συνείδηση το 1856 αποκαλύφθηκαν πάρα πολλοί, στο Ηράκλειο της Κρήτης 600 άτομα, στην επαρχία πεδιάδος όλοι οι κάτοικοι του χωριού Επισκοπής. Υπήρχαν όμως πάντα δυσκολίες σε τέτοιες αποκαλύψεις όπως π.χ. εκείνη του χωριού Σταυρίν με 200 οικογένειες κρυπτοχριστιανών το 1906. Ακόμη και κατά την καταστροφή του 1922 αποκαλύφθηκαν κρυπτοχριστιανοί. Διατυπώνεται μάλιστα και η άποψη ότι πιθανότατα και σήμερα να υπάρχουν ανά μερικά μήκη και πλάτη της ανατολής κρυπτοχριστιανοί έστω αν και πάρα πολύ λίγοι σε αριθμό.
Οι κρυπτοχριστιανοί κατατάσσονται σε 3 κατηγορίες
1. εκείνοι που βίαια εξισλαμίσθηκαν και μετανόησαν
2. σε κείνους που αναγκάσθηκαν λόγω πολλών πιέσεων που δέχονταν για να εξισλαμισθούν
3. εκείνοι που εξισλαμίσθηκαν επίτηδες, για να μπορούν να πιστεύουν στα κρυφά
πηγή
http://trelogiannis.blogspot.com
