Στο παρακάτω κείμενο θα προσπαθήσω μέσω ενός πρωτότυπου παραδείγματος να περιγράψω τα αίτια του ανταγωνισμού των δυο κρατών Ελλάδας – Τουρκίας και να καταδείξουμε τα βαθύτερα και δομικά στοιχεία αυτής της κατάστασης. Η κατανόηση των αιτιών ανταγωνισμού και αντιπαράθεσης των δυο κρατών Ελλάδος – Τουρκίας μπορεί να γίνει αντιληπτή μέσω ενός εκλαϊκευμένου παραδείγματος που παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά μιας συστημικής ανάλυσης. Στην ουσία πρόκειται για μια απλουστευμένη καταγραφή μέσω ενός «προβοκατόρικου» αλλά και κατανοητού παραδείγματος, των αιτιών ανταγωνισμού όπως γίνονται από έναν φοιτητή της επιστήμης των Διεθνών Σχέσεων. Το κείμενο απευθύνεται κυρίως για εσωτερική κατανάλωση και σκοπό έχει να καταδείξει τις βασικές ελλείψεις αντίληψης και κατανόησης των βασικών αρχών των Διεθνών Σχέσεων από την ελληνική κοινωνία αλλά κυρίως από συγκεκριμένες ελίτ, οι οποίες διαμορφώνουν εν πολλοίς τις απόψεις της κοινωνίας μας.
Στο υπόδειγμα μας λοιπόν, η Ελλάδα παρουσιάζεται ως ένα κατάστημα, μια καφετέρια όπως αυτές που υπάρχουν σε πληθώρα στη χώρα μας, ενώ με τον ίδιο τρόπο παρουσιάζεται και η Τουρκία. Τα δυο καταστήματα διαφέρουν μεταξύ τους σε μέγεθος, οργάνωση, χαρακτήρα όπως διαφέρουν και δυο καφετέριες μεταξύ τους. Τα δυο αυτά καφέ, όπως και τα περισσότερα, εκτός από τον εσωτερικό τους χώρο, όπου μπορούν να εξυπηρετήσουν πελάτες, διαθέτουν και τραπεζάκια στο εξωτερικό τους.
Τα τραπεζάκια αυτά εξυπηρετούν τους πελάτες και βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη τη πλατεία και γειτνιάζουν μεταξύ τους. Τα περισσότερα ανήκουν στο κατάστημα Ελλάδα ενώ το κατάστημα Τουρκία διατηρεί λιγότερα τραπεζάκια.
Το παράδειγμα μας δίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στη θάλασσα του Αιγαίου και στο καθεστώς των νησιών. Μεταφορικά η θάλασσα παρομοιάζεται με μια πλατεία, την κοινή πλατεία την οποία μοιράζονται τα δυο μαγαζιά όπου το καφέ Ελλάδα κατέχει πολλά τραπεζάκια, απλωμένα σε όλο το μήκος και πλάτος της πλατείας και μπορεί να σερβίρει σε αυτά που βρίσκονται σε κοντινή ή και μακρινή απόσταση από το κεντρικό κατάστημα. Το καφέ Τουρκία διατηρεί μόνο μερικά τραπεζάκια σε πολύ κοντινή απόσταση και δεν έχει δικαίωμα να σερβίρει στα υπόλοιπα τα οποία βρίσκονται κοντά της και περιορίζουν την κίνηση του προσωπικού της στην υπόλοιπη πλατεία.
Η ανάλυση θέλει να καταδείξει πως ο ιδιοκτήτης του καφέ Τουρκία, το οποίο είναι πολύ μεγαλύτερο και φιλοξενεί πολλούς πελάτες στο εσωτερικό του, δεν είναι ικανοποιημένος από το καθεστώς αυτό που την περιορίζει σε τόσο λίγα τραπεζάκια και σε τόσο λίγο χώρο ενώ διαθέτει μεγάλη βιτρίνα προς την πλατεία. Αποτέλεσμα αυτού είναι να αναζητά συνεχώς τρόπο για να δημιουργήσει ένα νέο καθεστώς στην πλατεία που θα δημιουργήσει μια νέα κατάσταση την οποία θα μπορεί να δεχθεί. Ο ιδιοκτήτης δηλαδή είναι δυσαρεστημένος ή να το πούμε απλά προσδοκά την αλλαγή του σημερινού καθεστώτος και προσπαθεί να βρει τρόπους δημιουργίας έντασης και αμφισβήτησης της κατάστασης. Όπως δηλαδή ο ιδιοκτήτης μιας καφετέριας που θα είχε τον καθημερινό «καημό» του για αυτή την κατάσταση.
Ελλάδα- – Ένα μικρό, σχετικά ομοιόμορφο κατάστημα στο εσωτερικό που εξυπηρετεί τους πελάτες αλλά ελέγχει και το σύνολο από τα τραπεζάκια της πλατείας τα οποία ιδιαίτερα τους θερμούς μήνες εξυπηρετούν πολλούς πελάτες. Τα τραπεζάκια αυτά βρίσκονται διασκορπισμένα σε όλη την έκταση της πλατείας και αρκετά σε μακρινή απόσταση από το κεντρικό κατάστημα.
Τουρκία- – Ένα μεγάλο κατάστημα σε στρατηγικό σημείο με μεγάλη πρόσοψη στην πλατεία και βάθος στο εσωτερικό του που μπορεί να εξυπηρετήσει πολλούς πελάτες. Ωστόσο το εσωτερικό του σε ορισμένα σημεία έχει εντυπωσιακό διάκοσμο αλλά χαρακτηρίζεται και από μεγάλη ανομοιογένεια αφού στη βιτρίνα και στο βόρειο μέρος το κατάστημα είναι πιο περιποιημένο ενώ στο βάθος και νότια κυρίως του μαγαζιού υπάρχει μια διαφορετική εικόνα που δείχνει εγκατάλειψη, ενώ μερικές φορές δημιουργούνται προβλήματα με ορισμένους πελάτες.
Στο παράδειγμά μας, σκαμπό και σταντ, όπως αυτά που υπάρχουν διάσπαρτα σε καφετέριες λειτουργούν ως μικρές νησίδες, ενώ η Κρήτη μπορεί να παρομοιασθεί με ένα μικρό εξωτερικό μπαράκι που σερβίρει ποτά στους πελάτες της Ελλάδας και η Ρόδος ως ένα ή και το καλύτερο τραπέζι της πλατείας. Τα δυο αυτά σημεία είναι κομβικής σημασίας αφού εξυπηρετούν πολλούς πελάτες ενώ περιορίζουν το προσωπικό του καφέ Τουρκία, ελέγχοντας το νότιο- νοτιοανατολικό σημείο της πλατείας.
Τα θέματα και τα ζητήματα που ανακύπτουν είναι : Τα διάσπαρτα τραπεζάκια της Ελλάδος εμποδίζουν την κίνηση των σερβιτόρων της Τουρκίας. Τίθεται θέμα αν και ποιος μπορεί να εξυπηρετήσει όρθιους πελάτες, αν μπορούν οι σερβιτόροι της Τουρκίας να διέρχονται ανάμεσα από τα τραπεζάκια της Ελλάδας, αν μπορούν και τα δυο καταστήματα να σερβίρουν τους ίδιους πελάτες και πως μπορούν να διεκδικήσουν νέους πελάτες όπως για παράδειγμα να προσεγγίσει η Τουρκία όρθιους πελάτες γύρω από τα τραπεζάκια της Ελλάδας για να καθίσουν στο κατάστημα της.
Καμιά φορά μπορεί το κατάστημα Ελλάδα να μην εφοδιάζει σωστά τα απομακρυσμένα τραπεζάκια, ειδικά αυτά που είναι πιο δυσπρόσιτα και κάνουν χαμηλούς λογαριασμούς. Ανακύπτουν προβλήματα σχετικά με τη διέλευση των σερβιτόρων και το ορίων του κάθε καταστήματος. Η Δημοτική Αστυνομία και η Ένωση καταστημάτων ψυχαγωγίας διαδραματίζουν τον ρόλο των διεθνών οργανισμών.
Παρουσίαση των Αιτιών Ανταγωνισμού
Όπως γίνεται αντιληπτό η Τουρκία δεν είναι ευχαριστημένη με το καθεστώς που επικρατεί στην πλατεία και την πληθώρα τραπεζοκαθισμάτων που κατέχει η Ελλάδα. Στην προσπάθεια της αυτή δημιουργεί τεχνητές εντάσεις στέλνοντας σερβιτόρους της, οι οποίοι είναι εφοδιασμένοι με τον απαραίτητο εξοπλισμό όπως μπλοκ παραγγελιών και δίσκους να διέρχονται ανάμεσα από τα τραπεζάκια της Ελλάδος χωρίς να έχουν όμως το δικαίωμα να λάβουν παραγγελίες αλλά απλά να για να κάνει επίδειξη ισχύος στην Ελλάδα. Η Τουρκία θέτει θέμα με τους όρθιους πελάτες που βρίσκονται ανάμεσα και σε απόσταση από τα τραπεζάκια της Ελλάδος για το αν έχει δικαίωμα να τους εξυπηρετήσει και αυτούς ενώ είναι σαφές ότι βρίσκονται στα όρια του μαγαζιού της Ελλάδος. Με διάφορες αφορμές δημιουργεί πρόβλημα και με τα μικρά καθίσματα και σκαμπό που βρίσκονται πλησίον στο κατάστημα της, υποστηρίζοντας πως δεν αποτελούν αναγνωρισμένα σημεία εξυπηρέτησης από την Ελλάδα και δεν διέπονται από το ίδιο καθεστώς που ισχύει για τα τραπεζάκια.
Αν κάποιος όρθιος πελάτης που βρίσκεται στην πλατεία ανάμεσα στα τραπεζάκια που ανήκουν στην Ελλάδα ζητήσει βοήθεια, η Τουρκία ισχυρίζεται πως έχει το δικαίωμα να αποστείλει δικό της υπάλληλο και να τον εξυπηρετήσει. Γενικότερα ο ιδιοκτήτης αυτής της καφετέριας δεν μπορεί να αποδεχτεί το γεγονός πως δεν έχει δικαιώματα στο πλήθος των οικονομικών συναλλαγών που λαμβάνουν μέρος στην πλατεία που βρίσκεται ακριβώς μπροστά στο μαγαζί του, πως περιορίζεται σε ρόλο θεατή και αρκείται μόνο στα ελάχιστα τραπεζάκια που κατέχει. Με την ίδια λογική ένα μεγάλο εξωτερικό μπαρ-κατάστημα που βρίσκεται στα νότια του καταστήματος της (Κύπρος) σε μια διαφορετική πλατεία, μετά από επέμβαση της κατάφερε να το διχοτομήσει και να κατέχει το βόρειο μέρος του μπαρ το οποίο και παρέδωσε σε συνεργάτη για να το διαχειρίζεται και διέθεσε και προσωπικό της για τον σκοπό αυτό. Η παράνομη όμως αυτή επέμβαση δεν απέφερε τα αναμενόμενα αφού το νέο κατάστημα που δημιούργησε δεν αναγνωρίστηκε από τις αρμόδιες αρχές που δίδουν άδειες και επιτρέπουν την εύρυθμη λειτουργία των μαγαζιών. Αποτέλεσμα το νότιο τμήμα να ευημερεί ενώ το βόρειο έχει ελάχιστους πελάτες.
Με αφορμή τις διαφωνίες που υπάρχουν ανάμεσα στα δυο καταστήματα για ελάχιστα από τα πάρα πολλά διάσπαρτα σκαμπό που υπάρχουν στην πλατεία, το κατάστημα της Τουρκίας θέλει να καταφύγει σε δικαστικά μέσα για το σύνολο του καθεστώτος της πλατείας αφού ουσιαστικά δεν έχει τίποτα να χάσει. Το καθεστώς της πλατείας και τα τραπεζοκαθίσματα που ανήκουν στην Ελλάδα όμως είναι ξεκάθαρα δικά της με καθορισμένους τίτλους ιδιοκτησίας και άδειες χρήσης τους. Οπότε κανένας επιχειρηματίας λογικά δεν θα επαναδιαπραγματευόταν την αναγνωρισμένη ιδιοκτησία του. Το κατάστημα Τουρκία εκμεταλλευόμενο την ισχύ του και το πλήθος σερβιτόρων και προσωπικού που διαθέτει δεν επιτρέπει στους σερβιτόρους της Ελλάδας να κινούνται σε ακτίνα μεγαλύτερη των έξι μέτρων από τα τραπεζάκια για την εξυπηρέτηση των πελατών της. Αυτό γίνεται καταχρηστικά αφού σύμφωνα με την νομοθεσία που διέπει αυτά τα καταστήματα οι σερβιτόροι της Ελλάδας μπορούν να κινούνται σε απόσταση μέχρι και 12 μέτρων από τα τραπεζάκια. Αυτό δεν το ανέχεται η Τουρκία, η οποία εξαπολύει απειλές και έχει έτοιμους σερβιτόρους να παρέμβουν για να διαφυλάξουν τα συμφέροντα της.
Υπό αυτό το πρίσμα το κατάστημα Τουρκία δεν είναι ευχαριστημένο με την υπάρχουσα κατάσταση, την οποία εντέχνως προσπαθεί να υπονομεύσει και να δημιουργήσει ερείσματα για μια νέα συμφωνία εκμετάλλευσης της πλατείας. Στο μυαλό του ιδιοκτήτη της και των συνεργατών του η σημερινή πραγματικότητα είναι αρνητική προς τα συμφέροντα του καταστήματος και αυτό πρέπει να αλλάξει. Για να το επιτύχει αυτό βασίζεται στην υπεροχή της σε προσωπικό και μέσα που διαθέτει, εκμεταλλεύεται δηλαδή την ισχύ της, επενδύει μάλιστα σε αυτήν για να ελέγξει, να περιορίσει τις επιδιώξεις του απέναντι καταστήματος και υπό ένα καθεστώς συνεχούς εκφοβισμού να επιτύχει μικρά αλλά σημαντικά οφέλη όπως την διεκδίκηση ενός σκαμπό, την αμφισβήτηση εκμετάλλευσης κάποιων καθισμάτων ή μικρών τραπεζίων ή ακόμα και τη μη διέλευση των σερβιτόρων από συγκεκριμένες περιοχές. Συχνότατο φαινόμενο είναι η παρενόχληση των σερβιτόρων της Ελλάδος ή η διέλευση σερβιτόρων της Τουρκίας από περιοχές που ανήκουν στο κατάστημα Ελλάδα.
Η προσπάθεια αυτή του καταστήματος Τουρκία έχει δημιουργήσει κατά καιρούς ένταση στις σχέσεις του προσωπικού και των ιδιοκτητών των δυο καταστημάτων. Οι αρμόδιες αρχές που δίδουν και επιβλέπουν τις άδειες αρκούνται σε συστάσεις, αναγνωρίζοντας τους τίτλους ιδιοκτησίας της Ελλάδος μη παίρνοντας όμως σαφή θέση για τα γεγονότα. Εξάλλου υπάρχει στα καταστήματα η έννοια της καλής γειτνίασης που είναι προς όφελος όλων των καταστημάτων, όπου υπό αυτό το πρίσμα μπορεί να υπάρξει συνεργασία αλλά και υγιής ανταγωνισμός με βελτίωση της ποιότητας του προσφερόμενου προϊόντος. Η ένταση που υπάρχει ανάμεσα στα δυο καταστήματα μεταβάλλεται ανάλογα με την περίοδο, τις προτεραιότητες και την πολιτική των ιδιοκτητών, την εναλλαγή των ιδιοκτητών, τον έλεγχο που ασκούν στο κατάστημα αλλά και στο προσωπικό του, το οποίο όταν έχει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του καταστήματος, ταυτίζει τα συμφέροντα του άμεσα με αυτά της επιχείρησης και πολλές φορές διαβλέπει επιπλέον κίνητρα για την διατήρηση της έντασης. Το αδιέξοδο της έντασης, η οποία δεν βοηθάει στη λειτουργία και των δυο καταστημάτων εναπόκειται στο γεγονός πως οι διεκδικήσεις της Τουρκίας πηγάζουν από μια πραγματικότητα την οποία δυσκολεύεται να αποδεχτεί και η οποία μπορεί να μεταβληθεί μόνο με παράνομο τρόπο δηλαδή τη χρήση βίας, με ότι αμφίβολο μπορεί αυτή να αποφέρει. Τα δίκαια του καταστήματος Ελλάδα είναι κατοχυρωμένα και πολλές φορές δεν τα υπερασπίζεται με την ένταση που θα έπρεπε για να μην οξύνει την όποια αντιπαράθεση στην οποία δεν μπορεί να βρει λύση αν δεν υπάρχει η επιθυμία συμφιλίωσης και συμβιβασμού με το απέναντι κατάστημα.
Το λογικό συμπέρασμα είναι πως το συμφέρον και των δυο καταστημάτων είναι να έχουν μια σχέση καλής γειτονίας, σεβασμού και κατανόησης ώστε η πλατεία τους να είναι ελκυστική για περισσότερους πελάτες και να υπάρχει μεγαλύτερη επιχειρηματική δραστηριότητα και νέοι τρόποι εξυπηρέτησης και δημιουργίας εσόδων. Άλλωστε πρόκειται για μια από τις ομορφότερες και σπουδαιότερες πλατείες. Το πώς θα εξελιχθεί η σχέση των δυο καταστημάτων δεν γνωρίζουμε, εξάλλου ο κάθε επιχειρηματίας βλέπει από τη δική του οπτική το επιχειρηματικό συμφέρον.
Δημήτρης Ν. Κάζης
http://www.antinews.gr
